O śmierci
Czyż śmierć jest snem - gdy życie jest jak sen,
Którego każda scena to widziadło
Ulatujące sprzed oczu, a cień
Nieprzeniknionej śmierci pada grozą nagłą?
Dziwne, że błądząc ziemską ścieżką snu,
Wśród klęsk i nieszczęść ostrych jak kamienie,
Nie śmiemy myśleć, chociaż brak już tchu,
Że ten cień, który krese jest - to przebudzenie
Juliusz Żuławski
Oda do jesieni
Poro mgieł bujna i nabrzmiała plonem,
W spisku serdecznym z dojrzewania słońcem
Dumasz, jak hojnie błogosławić gronem
Wino w krąg strzechy pod okap pnące,
Jak sad omszały giąć jabłek ciężarem,
Jak aż do pestek w owoc wlać dojrzałość,
Zjędrnić orzechy, wzdąć pękate dynie
I późnym kwiatom, których wciąż ci mało
Co dzień dać jeszcze, jeszcze pąków parę,
Aż pszczoły w ule wracając z nektarem
Myślą, że lato nigdy nie przeminie.
Któż cię nie widzi w twoich skarbach stale?
Możesz być wszędzie - czasem w kącie spichrza
Siedzisz wśród ziarna w przewiewie niedbale,
A wiatr mięciutko ci włosy rozwichrza;
Lub śpisz na miedzy jeszcze z sierpem w dłoni
Przy nie dożętej tkanej w kwiaty niwie
Oparem maków słodko odurzona;
Czasem znów głowę nad strumykiem skłonisz
Podczas zbierania pokłosia po żniwie
Lub godzinami stoisz tak cierpliwie
W cydr, co się sączy spod prasy, wpatrzona.
Gdzie pieśni wiosny? Gdzież są teraz one?
Nie myśl, nie żałuj, masz muzykę własną
W zmierzchy pręgami chmurek rozkwiecone
Nad rżyskiem w rosie, nim róże dnia zgasną:
Szumią szuwary w komarów lamentach;
Szemrze wiklina, gdy ja wiatr pochyla.
Nim znów zapadnie z westchnieniem w martwotę;
Beczą nad strugą podrosłe jagnięta;
Cykają świerszcze - i rzewny gwizd gila
Z krzewów za chatą splata się co chwila
Z gwarem jaskółek w górze przed odlotem.
przekład Zofia Kierszys
Oda do melancholii
Nie, nie, nie szukaj Lethe - nie wyciskaj wina
Z tojadu trującego z opornym korzeniem,
Nie pozwól, by ci czoło blade Prozerpina
Muskała słodkogorzu szkarłatnym dotknieniem,
Nie czyń sobie różańca z jagódek cisowych,
Nie daj, by skarabeusz lub ćma z głową trupią
Stały się twą żałobną Psyche, z swą katuszą
Nie zechciej zaznajamiać miękkopiórej sowy,
Bo cień za cieniem, sen ci niosąc, gdy się skupią,
Twej duszy czujną wiecznie boleść ci zagłuszą.
Lecz kiedy Melancholia z nagła spadnie na cię
Z nieba, podobnie chmurze, która łez kroplami
Wraca życiu więdnących kwiatów mdłe postacie,
Wzgórz zieleń kwietniowymi kryjąc całunami,
Nasyć smutek swój pięknym róży w brzask poranka,
Tęczą, którą rozbite o brzeg rodzą fale,
Pełnią kształtów bogatych w kulistych peoniach,
Lub, gdy gniewem wspaniałym spłonie twa kochanka,
Uwięź rączkę jej miękką w chwili, gdy drży w szale
I karm wzrok swój w jej oczu niezrównanych
[toniach.
Z Pięknem, co konać musi, wspólne ma siedlisko,
I z Radością, co wiecznie dłoń na ustach kładnie,
Jako znak pożegnania; z Przyjemnością - bliską
Boleści - która zmienia miód w truciznę snadnie,
Spowiniętą w zasłonę, nawet i w świątyni
Rozkoszy samej ołtarz najwyższy ma, władczy,
Lecz ujrzy go jedynie, kto z Radości grona
Umie soków wydobyć smaki. Kto tak czyni,
Tego dusza potęgi jej smutków doświadczy:
Śród mglistych jej trofeów będzie zawieszona.
[1818 - 19]
przełożył Gustaw Wolff
Oda do Urny Greckiej
JOHN KEATS (1795-1821)
Ode on a Grecian Urn
I.
Thou still unravish’d bride of quietness,
Thou foster-child of silence and slow time,
Sylvan historian, who canst thus express
A flowery tale more sweetly than our rhyme:
What leaf-fring’d legend haunts about thy shape,
Of deities or mortals, or of both,
In Tempe or the dales of Arcady?
What men or gods are these? What maidens loth?
What mad pursuit? What struggle to escape?
What pipes and timbrels? What wild ecstasy?
II.
Heard melodies are sweet, but those unheard
Are sweeter; therefore, ye soft pipes, play on;
Not to the sensual ear, but, more endear’d,
Pipe to the spirit ditties of no tone:
Fair youth, beneath the trees, thou canst not leave
Thy song, nor even can those trees be bare;
Bold Lover, never, never canst thou kiss,
Though winning near the goal - yet, do not grieve;
She cannot fade, though thou hast not thy bliss,
For ever wilt thou love, and she be fair!
III.
Ah, happy, happy boughs! That cannot shed
Your leaves, nor even bid the Spring adieu;
And, happy melodist, unwearied,
For ever piping songs for ever new;
More happy love! More happy, happy love!
For ever warm and still to be enjoy’d,
For ever panting, and for ever young;
All breathing human passion far above,
That leaves a heart high-sorrowful and cloy’d,
A burning forehead, and a parching tongue.
IV.
Who are these coming to the sacrifice?
To what green altar, O mysterious priest,
Lead’st thou that heifer lowing at the skies,
And all her silken flanks with garlands drest?
What little town by river or sea shore,
Or mountain-built with peaceful citadel,
Is emptied of this folk, this pious morn?
And, little town, thy streets for evermore
Will silent be; and not a soul to tell
Why thou art desolate, can e’er return.
V.
O Attic shape! Fair attitude! With brede
Of marble men and maidens overwrought,
With forest branches and the trodden weed;
Thou, silent form, dost tease us out of thought
As doth eternity: Cold Pastoral!
When old age shall this generation waste,
Thou shalt remain, in midst of other woe
Than ours, a friend to man, to whom thou say’st,
„Beauty is truth, truth beauty” - that is all
Ye know on earth, and all ye need to know.
Oda do Urny Greckiej
I.
Oblubienico jeszcze niezdobyta ciszy,
Przybrana córo wolno płynącego czasu,
Leśna dziejopisarko, co słodziej opisać
Umiesz barwne zdarzenie niż utwory nasze:
Jaki mroczny mit w kształcie twoim jest zaklęty?
O bogach, śmiertelnikach, czy jednych i drugich?
Tłem mu Tempe czy górskie Arkadii strumyki?
Niebian głosi podboje, ziemianek wykręty?
Za kim ten bieg szaleńczy? Czyj opór tak długi?
Skąd te dzwonki, fujarki? Skąd szał aż tak dziki?
II.
Słodka jest pieśń słyszalna, ale słodsza odeń
Jest niesłyszalna, przeto grajcież mi, fujarki,
Nie mym uszom cielesnym, lecz niemą melodię
Wlejcie w najdalsze duszy mojej zakamarki:
Piękności, tak jak liści nigdy swych nie zrzuci
Drzewo, pod którym stoisz, ty nie skończysz pieśni;
Śmiały kochanku, nigdy, nigdy nie posiądziesz
Jej ust słodyczy, jednak niech cię to nie smuci;
Jej uroda nie zblaknie - choć nie będziesz pieścił,
Zawsze ją będziesz kochał, ona piękna będzie!
III.
Szczęsne gałęzie, wasze liściaste sklepienie
Trwa, wszak nigdy jesienna nie nadejdzie plucha;
I szczęśliwy śpiewaku, który niestrudzenie
Grasz pieśni, które wiecznie nowe są dla ucha;
Więcej miłości! Więcej szczęśliwej miłości!
Zawsze gorącej, zawsze przynoszącej rozkosz,
Zawsze bez tchu i której starość nie dotyka;
Dość ludzkiej namiętności, co na szczytach gości,
Która przesyca serce boleścią i troską
I przynosi gorączkę czoła i języka.
IV.
Kim są, których w procesji przed ołtarze wiedziesz,
Tajemniczy kapłanie, jakiemu to bogu
Przeznaczono tę piękną jałówkę na przedzie,
Której kwietne girlandy przypięto do rogów?
Jakież to małe miasto nad rzeką, nad morzem,
Lub w górach w cieniu mocnej skryte cytadeli
Opuścił ten lud prosty w ten świąteczny dzionek?
Miasteczko, twe ulice już o każdej porze
Będą ciche i nikt się nigdy nie ośmieli
Powrócić, by powiedzieć, czemuś opuszczone.
V.
Attycki kształcie! Piękna figuro! Tak wiele
Marmurowych cię zdobi, prócz mężczyzn i kobiet,
Leśnych gałęzi ponad zadeptanym zielem;
Cicha formo, co sądom naszym na złość robisz,
Spokój mącisz, jak wieczność: O, Sielanko Zimna,
Kiedy to pokolenie wytraci już starość,
Pozostaniesz, wśród innych niedoli i nieszczęść
Niż nasze, przyjacielem ludzi, ze swym hymnem:
„Piękno jest prawdą, prawda pięknem” - bo z tą wiarą
Żyjesz i nic do szczęścia nie trzeba ci więcej.
przełożył Maciej Froński
Ode to a Nightingale
I
My heart aches, and a drowsy numbness pains
My sense, as though of hemlock I had drunk,
Or emptied some dull opiate to the drains
One minute past, and Lethe - wards had sunk:
' Tis not through envy of thy happy plot,
But being too happy in thine happiness, -
That thou, light - winged Dryad of the trees,
In some melodious plot
Of beechen green, and shadows numberless,
Singest of summer in full - throated ease.
II
O, for a draught of vintage! that hath been
Cool'd a long age in the deep - delved earth,
Tasting of Flora and the country green,
Dance, and Provençal song, and sunburnt mirth!
O for a beaker full of the warm South,
Full of the true, the blushful Hippocrene,
With beaded bubbles winking at the brim,
And purple - stained mouth;
That I might drink, and leave the world unseen,
And with thee fade away into the forest dim:
III
Fade far away, dissolve, and quite forget
What thou among the leaves hast never known,
The weariness, the fever, and the fret
Here, where men sit and hear each other groan;
Where palsy shakes a few, sad, last gray hairs,
Where youth grows pale, and spectre - thin, and dies;
Where but to think is to be full of sorrow
And leaden - eyed despairs,
Where Beauty cannot keep her lustrous eyes,
Or new Love pine at them beyond tomorrow.
IV
Away! away! for I will fly to thee,
Not charioted by Bacchus and his pards,
But on the viewless wings of Poesy,
Though the dull brain perplexes and retards:
Already with thee! tender is the night,
And haply the Queen - Moon is on her throne,
Cluster'd around by all her starry Fays;
But here there is no light,
Save what from heaven is with the breezes blown
Through verdurous glooms and winding mossy ways.
V
I cannot see what flowers are at my feet,
Nor what soft incense hangs upon the boughs,
But, in embalmed darkness, guess each sweet
Wherewith the seasonable month endows
The grass, the thicket, and the fruit tree wild;
White hawthorn, and the pastoral eglantine;
Fast fading violets cover'd up in leaves;
And mid - May's eldest child,
The coming musk - rose, full of dewy wine,
The murmurous haunt of flies on summer eves.
VI
Darkling I listen; and, for many a time
I have been half in love with easeful Death,
Call'd him soft names in many a mused rhyme,
To take into the air my quiet breath;
Now more than ever seems it rich to die,
To cease upon the midnight with no pain,
While thou art pouring forth thy soul abroad
In such an ecstasy!
Still wouldst thou sing, and I have ears in vain -
To thy high requiem become a sod.
VII
Thou wast not born for death, immortal Bird!
No hungry generations tread thee down;
The voice I hear this passing night was heard
In ancient days by emperor and clown:
Perhaps the selfsame song that found a path
Through the sad heart of Ruth, when, sick for home,
She stood in teras amid the alien corn;
The same that oft - times hath
Charm'd magic casements, opening on the foam
Of perilous seas, in faery lands forlorn.
VIII
Forlorn! the very word is like a bell
To toll me back from thee to my sole self!
Adieu! the fancy cannot cheat so well
As she is fam'd to do, deceiving elf.
Adieu! adieu! thy plaintive anthem fades
Past the near meadows, over the still stream,
Up the hillside; and now ' tis buried deep
In the next valley glades:
Was it a vision, or a waking dream?
Fled is that music: - Do I wake or sleep?