Wiersze

• Elegia na odejście pióra atramentu lampy
  Zbigniew Herbert
  Zaprawdę wielka i trudna  do wybaczenia jest moja niewierność
  bo nawet nie pamiętam dnia ani godziny
  kiedy was opuściłem przyjaciele dzieciństwa
   
  naprzód zwracam się kornie  do ciebie
  pióro z drewnianą obsadką
  pokryte farbą lub chrupkim lakierem
   
  w żydowskim sklepiku
  — skrzypiące schodki dzwonek u drzwi oszklonych —
  wybierałem ciebie
  w kolorze lenistwa
  i już wkrótce nosiłeś
  na swym ciele
  zadumę moich zębów
  ślady szkolnej zgryzoty
   
  srebrna stalówko
  wypustko krytycznego rozumu
  posłanko kojącej wiedzy
  — że ziemia jest kulista
  — że proste równoległe
  w pudełku sklepikarza
  byłaś jak czekająca na mnie ryba
  w ławicy innych ryb
  — dziwiłem się że tyle jest
  przedmiotów bezpańskich
  i zupełnie niemych —
  potem
  na zawsze moją
  kładłem cię nabożnie w usta
  i długo czułem na języku
  smak
  szczawiu
  i księżyca
   
  atramencie
  wielmożny panie inkauście
  o świetnych antenatach
  urodzony wysoko
  jak niebo wieczoru
  schnący długo
  rozważny
  i cierpliwy bardzo
  przemienialiśmy ciebie
  w morze Sargassowe
  topiąc w mądrych głębinach
  bibułę włosy zaklęcia i muchy
  aby zagłuszyć zapach
  łagodnego wulkanu
  apel przepaści
   
  kto was dzisiaj pamięta
  umiłowani druhowie
  odeszliście cicho
  za ostatnia kataraktę czasu
  kto was wspomina z wdzięcznością
  w erze szybkich głupiopisów
  aroganckich przedmiotów
  bez wdzięku
  imienia
  przeszłości
   
  jeżeli o was mówię
  to chciałbym tak mówić
  jakbym wieszał ex voto
  na strzaskanym ołtarzu
   
  2
  Światło mego dzieciństwa
  lampo błogosławiona
   
  w sklepach starzyzny
  spotykam czasem
  twoje zhańbione ciało
   
  a byłaś dawniej
  jasną alegorią
   
  duchem uparcie walczącym
  z demonami gnozy
  cała wydana oczom
   
  jawna
  przejrzyście prosta
   
  na dnie zbiornika
  nafta — eliksir pralasów
  śliski wąż knota
  z płomienistą głową
  smukłe panieńskie szkiełko
  i srebrna tarcza z blachy
  jak Selene w pełni
   
  twoje humory księżniczki
  pięknej i okrutnej
   
  histerie primadonny
  nie dość oklaskiwanej
   
  oto
  pogodna aria
  miodowe światło lata
  ponad wylotem szkiełka
  jasny warkocz pogody
   
  i nagle
  ciemne basy
  nalot wron i kruków
  złorzeczenia i klątwy
  proroctwo zagłady
  furia kopciu
   
  jak wielki dramaturg znałaś przybój namiętności
  i bagna melancholii czarne wieże pychy
  łuny pożarów tęczę rozpętane morze
  mogłaś bez trudu powołać z nicości
  krajobrazy zdziczałe miasto powtórzone w wodzie
  na  twoje skinienie zjawiali się posłusznie
  szalony książę wyspa i balkon w Weronie
   
  oddany byłem tobie
  świetlista inicjacjo
  instrumencie poznania
  pod młotami nocy
   
  a moja druga
  płaska głowa odbita na suficie
  patrzyła pełna grozy
  jak z loży aniołów
  na teatr świata
  skłębiony
  zły
  okrutny
   
  myślałem wtedy
  że trzeba przed potopem
  ocalić
  rzecz
  jedną
  małą
  ciepłą
  wierną
   
  tak aby ona trwała dalej
  a my w niej jak w muszli
   
  3
  Nigdy nie wierzyłem w ducha dziejów
  wydumanego potwora o morderczym spojrzeniu
  bestię dialektyczną na smyczy oprawców
   
  ani w was — czterej jeźdźcy apokalipsy
  Hunowie postępu cwałujący przez ziemskie i niebieskie stepy
  niszcząc po drodze wszystko co godne szacunku dawne i bezbronne
   
  trawiłem lata by poznać prostackie tryby historii
  monotonną procesję i nierówną walkę
  zbirów na czele ogłupiałych tłumów
  przeciw garstce prawych i rozumnych
   
  zostało mi niewiele
  bardzo mało
   
  przedmioty
  i współczucie
   
  lekkomyślnie opuszczamy ogrody dzieciństwa ogrody rzeczy
  roniąc w ucieczce manuskrypty lampki oliwne godność pióra
  taka jest nasza złudna podróż na krawędzi nicości
   
  wybacz moją niewdzięczność pióro z archaiczną stalówką
  i ty kałamarzu — tyle jeszcze było w tobie dobrych myśli
  wybacz lampo naftowa — dogasasz we wspomnieniach jak opuszczony obóz
   
  zapłaciłem za zdradę
  lecz wtedy nie wiedziałem
  że odchodzicie na zawsze
   
  i że będzie
  ciemno