Wiersze

• Poemat "Komuna paryska"
  Władysław Broniewski
  Elle ne se rend pas la Commune de Paris
  
  
  Słuchając, usta zatnij,
  czoła nie zniżaj.
  Oto opowieść o dniach ostatnich
  Komuny miasta Paryża.
  
  I
  
  Bębny, bębny nocą warczały,
  nim świt zaświecił blady,
  padły w mieście pierwsze wystrzały,
  stanęły barykady.
  
  Bramy zdobyto, wzięto forty,
  śmierć bliska.
  Z każdej ulicy, jak z aorty,
  upływa krew paryska.
  
  Ale Komuna się nie podda,
  Komuna śmiercią gadzi!
  Paryżu gniewny, okrzyk podaj:
  "Do broni, komunardzi!
  
  Do broni, ludu roboczy!
  Dzieci! Kobiety! Starcy!
  Krew ulicami broczy,
  krwi jeszcze dziś wystarczy!
  
  Nim chmary żołdactwa runą,
  nim przejdą po naszym ciele,
  na barykady, Komuno,
  do broni, obywatele!"
  
  II
  
  Czerwonych z przedmieść wyparto
  i oto, świecąc stalą,
  w ciasne ulice Montmartre`u
  wkraczają pułki z Wersalu.
  
  I tam, gdzie w marcu stracono
  generałów Thomasa z Lecomte`em,
  oficer z szablą wzniesioną
  nadbiegł wołając przed frontem:
  
  "Żołnierze! Trzeba wytępić
  to bydło! Nie bierzcie jeńców!"
  Żołnierze posłuszni i tępi
  stawiają pod mur po dziesięciu.
  
  Trzaskają salwy za murem,
  ziemia od krwi się lepi.
  Twarze żołnierzy ponure,
  na oczy zsunięte kepi.
  
  III
  
  Na cmentarzu Père Lachaise kwitną kasztany,
  majem pachnie stratowana trawa,
  w trawie leżą trupy rozstrzelanych
  "w imię pracy, porządku i prawa".
  
  Generale Galliffet, wydaj rozkazy,
  niech żołnierzom od luf płoną ręce!
  Po czterdziestu! Po dwustu od razu!
  Pięć tysięcy! I dziesięć tysięcy!
  
  Generale Galliffet, za egzekucje
  wdzięczność Francji cię czeka i order!
  Generale Galliffet, krew masz na bucie!
  Generale Galliffet, cuchniesz mordem!
  
  Na cmentarzu Père Lachaise wieczór już zapadł,
  mur bieleje w pomroce wieczoru.
  Nie, to nie jest woń traw - to krwi zapach!
  To nie cmentarz - to twierdza upiorów!
  
  IV
  
  Noc, rozświetlona łuną,
  złowroga, ciężka.
  Chmurami ponad Komuną
  zawisła klęska.
  
  Zostało już niewiele
  barykad i nadziei.
  "Na śmierć, obywatele,
  pójdziemy po kolei."
  
  Dąbrowski legł od kuli,
  padł Raoul Rigault pod ścianą,
  na skrzyżowaniu ulic
  po stu rozstrzeliwano.
  
  Kanalia lud zwycięża,
  kanalia krwią się karmi:
  generałowie, księża,
  bankierzy i żandarmi!
  
  Po zemstę nad Paryżem
  już ciągnie zgraja katów
  z bagnetem, złotem, krzyżem
  przez pierś proletariatu.
  
  Lecz Paryż umie zginąć,
  Komuna się nie podda!
  Wolności! Tobie płynąć,
  czerwona twoja woda...
  
  V
  
  "Obywatelu Delescluze, schrońcie się na dół!
  Baryka paść musi, tam pewna śmierć!"
  Stanął, wsparty na lasce, ponad barykadą
  starzec o siwych włosach, z wstęgą czerwoną przez pierś.
  
  Plac Château d'Eau zdobyty. Na prawym brzegu
  gromadzą się niedobitki, lewy padł.
  "Obywatele, naprzód!" Lecz nikt nie idzie w szeregu.
  Starzec jest sam. Nad czołem włos siwy rozwiewa wiatr.
  
  Z wolna, wsparty o lasce, poszedł ku barykadzie,
  na której stu komunardów pokonał wróg,
  sam, jak kapitan okrętu na opuszczonym pokładzie,
  delegowany Komuny padł na skrwawiony bruk.
  
  Za rogiem zgiełk i wystrzały. Ciągnie wersalska banda.
  Droga już wolna. Na placu tylko ten trup,
  bezwładny, jak z drzewca zdarty i porzucony sztandar,
  a pod nim sztandar bruku, w wkoło Paryż - grób.
  
  VI
  
  Pożary, pożary, pożary
  i w dymie pożarów wystrzały.
  Konając nie podda się Paryż
  skrwawiony, straszliwy, wspaniały!
  
  A skoro musi umierać,
  gdy nie ma ratunku znikąd,
  za śmierć Delescluze`a Millière`a
  postawi pod mur zakładników:
  
  bankiera, arcybiskupa,
  jezuitów, żandarmów, szpiegów...
  Nierówny rachunek w trupach:
  czterdziestu ośmiu w szeregu.
  
  VII
  
  Obrona słabnie,
  nadchodzi śmierć:
  żołdacki bagnet w roboczą pierś.
  
  Kamienie mokre
  od ludzkiej krwi.
  Dwudziesty okręg
  najdłużej grzmi.
  
  Ostatni wystrzał
  nieprędko jeszcze!
  Pociski świszczą
  złowieszczym deszczem.
  
  Nabij! Pal!
  Bagnetem kłuj!
  W trzasku salw
  do końca stój!
  
  VIII
  
  Walcz, barykado!
  Giń, barykado!
  Unoś się, gniewna
  pieśni paryska!
  Czerwonoskrzydłą
  ptaków gromadą
  ponad trupami
  leć na pociskach!
  
  Walcz, barykado!
  Giń, nieugięta!
  Będzie zwycięstwo,
  będzie zapłata.
  Ludu roboczy,
  patrz i pamiętaj!
  Proletariusze
  Francji i świata!
  
  Giń, barykado!
  Sztandar wznieś wyżej!
  Wolna do końca,
  padnij i skonaj,
  groźna, ostatnia
  w martwym Paryżu,
  niezwyciężona,
  niezwyciężona!
  
  IX
  
  Rozstrzelano trzydzieści tysięcy,
  sto tysięcy zakuto w łańcuchy.
  Krwi ani sił juz nie ma więcej
  Paryż zmartwiały i głuchy.
  
  Odezwa na rogu ulicy:
  "Paryżanie, dzisiaj powraca
  do wyzwolonej stolicy
  prawo, porządek i praca..."
  
  Bruk do barykad wyrwany
  zęby kamienne szczerzy,
  trzaskają salwy, brzęczą kajdany,
  maszerują oddziały żołnierzy.
  
  Burżuazjo, wracaj z wersalu,
  podziękuj swojemu bogu!...
  Jeszcze ostatnie pożary się palą,
  na ulicach nie ma nikogo...
  
  
  
  1929